رابطه مواد مخدر با مغزانسان

تشریح مغز انسان....

مغزپیچیده ترین عضوبدن انسان است.مغزانسان حدودیک ونیم کیلووزن دارد.درواقع کانون همه فعالیت های انسان است.برای رانندگی کردن لذت بردن نفس کشیدن خلق یک شاهکارهنری ولذت بردن ازفعالیت های روزمره وهرفعالیت دیگری این مغزانسان است که فرمان می دهد.به طورخلاصه مغزانسان عملکردوفعالیت بدن انسان راتنظیم میکنداعمال انجام شده راارزیابی کرده وواکنش نشان می دهدوافکارواحساسات وی راشکل میدهد.مغزازقسمت های مختلفی تشکیل شده است وهمه آنهاهمراه بایکدیگروهمانندیک تیم یاگروه کارمی کنند.هریک ازقسمت های مغزمسئول هماهنگ ساختن وانجام اقدامات خاصی هستند.مصرف مواداعتیادآورمیتواندقسمت های مهمی ازمغزانسان که برای سامان دادن به زندگی روزمره ضروری است راتحت تأثیرقرارداده وسبب شودتافردبدون آنکه اراده ای داشته باشدبه مصرف موادادامه دهدوسرانجام معتادشود.
۱-ریشه نخاع：
فعالیت های اصلی وحیاتی بدن انسان همچون تنظیم ضربان قلب تنفس وخواب راکنترل می کند.
۲-سیستم لیمبیک ：
قسمت لذت جویی مربوط به مغزراکنترل میکند.این قسمت قسمت های مختلف مغزکه سبب می شوندتامااحساس لذت کنیم راکنترل می کند.احساس لذت سبب می شودتاماتوانایی خودبرای تکراربرخی از رفتارهاهمانندغذاخوردن راکه برای ادامه حیات مانقشی اساسی دارندتنظیم کنیم .این قسمت ازمغز هنگام انجام این گونه اقدامات وهمچنین مصرف موادمخدرفعال میشود .قسمت لیمبیک مغزدرعین حال مسئول ارزیابی ماازاحساسات مثبت ومنفی است وهمین قسمت است که خاصیت روانگردان بودن بسیاری از موادمخدررانشان می دهد.
۳-کورتکس یاقشرمغز：
این قسمت از مغزبه بخشهای مختلفی تقسیم شده است وهرقسمت نوع خاصی از فعالیت های انسان راکنترل می کند.بخش های مختلف کورتکس مغز اطلاعات دریافتی از حس های مختلف رادریافت وآنهاراپردازش می کنندوماراقادرمی سازندتاببینیم بشنویم طعم های مختلف راتشخیص دهیم واحساس داشته باشیم .قسمت جلوی کورتکس یاقسمت جلوی مغزمرکز تفکرواندیشه است.این قسمت ماراقادرمی سازدتافکرکنیم وبرای مشکلات راه حل پیداکنیم وتصمیم بگیریم .

مغزچگونه ارتباط برقرارمی کند؟

مغزدرواقع یک مرکزارتباطی است که ازمیلیاردهاعصب وسلول های عصبی تشکیل شده است.شبکه هائی ازنورون هااطلاعات رادرقسمت های مختلف مغزازجمله نخاع وسیستم های عصبی جانبی ازنقطه ای به نقطه دیگرمنتقل می کنند.این شبکه هاهرآنچه که مااحساس می کنیم یادرباره آن فکرمی کنیم وانجام می دهیم راکنترل وهماهنگ می کنند.

ازنورون تانورون-هرسلول عصبی مغزاطلاعاتی رابه شکل حرکات الکتریکی دریافت وارسال می کند.زمانی که یکی ازسلول هایک رشته ازپیام هارادریافت می کندآنهارابه نورون های دیگرمنتقل می سازند. فرستنده های نورونی:پیام رسان های شیمیایی مغز،پیام هارابین نورون هابه وسیله عناصرشیمیائی که فرستنده های نورونی نامیده می شوندازنورونی به نورون دیگرانتقال می دهند.

دریافت کنندگان:دریافت کنندگان عناصرشیمیائی مغز:نورون های فرستنده به قسمت های خاصی ازسلول های دریافت کننده که گیرنده نامیده می شوندمی چسبند.فرستنده وگیرنده نورونی همانندقفل وکلیدعمل می کنند؛نوعی مکانیزم وسازوکارخاص وجالبی که باعث می شودتاهرگیرنده ایی پیام مناسب راتنهاپس ازبرقراری ارتباط بانورون فرستنده متناسب،به سلول های دیگرمنتقل کند.

حامل هاوفعالیت شیمیائی مغز:به گردش درآورنده ها:به گردش درآورنده هادرسلول هائی قرارگرفته اندکه فرستنده های نورونی تولیدمی کنند وحمل کننده ها،این فرستنده های نورونی رابه گردش درمی آورند(برای مثال،آنهارابه همان سلولی که ایجادشان کرده است بازمی گردانند)وبه این ترتیب علائم رابین نورون های پس وپیش می برند.برای ارسال یک پیام،سلول مغزی یک ماده شیمیائی که همان فرستنده نورون است درفضای موجودبین دوسلول که سیناپس نامیده می شودایجادمی کند.نورون فرستنده ازسیناپس عبورکرده وبه پروتئین(گیرنده)درسلول دریافت کننده مغزمیچسبد.این کارسبب می شودتادرسلول گیرنده مغزتغییراتی ایجادشودوپیام منتقل گردد.

مواداعتیادآورچگونه برمغزتاثیرمی گذارند؟

مواداعتیادآورموادی شیمیائی هستندکه پس ازمصرف واردسیستم مغزشده وفرایندعادی ارسال،دریافت وپردازش اطلاعات ازسوی سلول های عصبی رامختل می کنند.ساختارشیمیائی برخی ازمواداعتیادآورازجمله حشیش وگل شبیه نورون های فرستنده طبیعی مغزاست ودرنتیجه نورون هاراتحریک می کند
شباهت ساختارشیمیایی این گونه مواداعتیادآوربه نورون های فرستنده طبیعی سبب می شودتاسلول های گیرنده مغزفریب خورده واجازه دهندتاموادمخدرواردسلول های عصبی شده وآنهاراتحریک کنند.گرچه ساختارشیمیائی این گونه مواداعتیادآورشبیه ساختارموادشیمیایی مغزاست اماسلول های عصبی مغز رابه طورطبیعی تحریک وفعال نمی کنندوسبب می شوندتاپیام های غیرعادی درشبکه عصبی مغزجریان پیداکنند.برخی دیگرازموادمخدرهمچون آمفتامین وکوکائین باعث می شوندتاسلول های عصبی مغزبه مقداربسیارزیادی نورون های فرستنده طبیعی ایجادویاگردش عادی این موادشیمیایی درمغزجلوگیری می کنند.ایجادچنین اختلالی سبب می شودتایک پیام بسیارقوی درمغزایجادشده وکانال های ارتباطی مغزمختل شود.تفاوت میان پیام طبیعی وپیامی که براثرمصرف این گونه موادهای اعتیادآوردرمغزایجادمی شوندشبیه تفاوت میان سخنانی است که کسی درگوش شمازمزمه کند وصدائی که بافریادکشیدن دربرابرمیکروفون ایجادمیشود.

مواد اعتیاد آور چگونه در مغزانسان احساس سرخوشی و نشئگی ایجاد میکند؟؟
بیشتر انواع مواد اعتیاداور به طور مستقیم یا غیر مستقیم باعث میشودکه سیستم مغزی با سرازیرکردن مقادیر زیادی از دوپامین،مداراحساس لذت در مغز را هدف قرار میدهند.دوپامین یک فرستنده عصبی است که در قسمت هائی از مغز که حرکات بدن انسان،احساسات،درک و شناخت،انگیزه و احساس لذت و سرخوشی را تنظیم میکند وجود دارد.
تحریک شدن بیش از حد این سیستم باعث میشودکه از رفتارهای عادی خود احساس لذت کنیم.حالت های سرخوشی و نشئگی که مصرف کنندگان مواد مخدرخواستار آن هستند به این ترتیب در مغز انها ایجاد شده وبه انها یاد میدهدتا مصرف مواد اعتیادآور را تکرارکنند.
تحریک شدن مدارلذت مغز چگونه به ما می آموزد که به مصرف مواد ادامه دهیم.؟؟
مغز ما به گونه ای تنظیم شده است که باعث میشود فعالیت هایی که برای ادامه زندگی ضروری هستندرابا پیوند دادن به فعالیت هایی که از انجام آنها احساس رضایت خاطر یاسرخوشی میکنیم تکرار کنیم.برای مثال هنگامی که تشنگی و گرسنگی خودرا رفع میکنیم،ویا خودمان را از یک خطر احتمالی دور میکنیم،نوعی احساس لذت و رضایت درما ایجاد میکندتا ناخوداگاه مارا به انجام چنین چنین کارهائی ترغیب کند.هر زمان که این مداراحساس رضایت و سرخوشی تحریک و فعال میشودمغز متوجه میشود که رویداد مهمی در حال رخ دادن است که باید آنرا به خاطر بسپاردوبه ما یاد میدهد که بودن توجه و فکر کردن به آن این عمل را مجددا تکرارکنیم.از آنجا که مواد مخدر نیز همین مدار را تحریک میکنندما نیز مصرف مواد را همانند دیگر رفتارهای ضروری تکرار میکنیم.
چرا مصرف مواد مخدر بیشتر از احساس لذت طبیعی اعتیاد آور است؟
پس از مصرف برخی از مواد،میزان دوپامین بین ۲ تا ۱۰ برابربیشتر از احساس رضایت خاطر و لذت طبیعی در مغز آزاد میشود.در برخی از مواقع آزاد شدن دوپامین در مغز تقریبا بلافاصله پس از آغاز مصرف مواد مخدرصورت گرفته و تاثیر آن به مراتب بیشتر از حالت سرخوشی طبیعی باقی میماند.احساس سرخوشی و رضایت خاطری که مصرف مواد در مغز انسان ایجاد میشودبه حدی زیاد است که احساس رضایت خاطر ناشی از رفتارهای طبیعی همچون خوردن و روابط جنسی در برابر آن بسیار ناچیز است.تاثیر احساس سرخوشی بسیار شدید ناشی از مصرف مواد باعث میشود تا افراد به مصرف مواد اعتیاد اور ادامه دهند.
مصرف طولانی مدت مواداعتیادآور چگونه بر مدارهای مغزی تاثیر میگذارد.؟؟
میدانیم عواملی که سبب میشوند تا تلورانس ایجاد شود همان عواملی هستند که باعث ایجادتغییرات عمیق در نورونها و مدارهای مغز میشوند و در بلند مدت نیز سلامت جسمی مغز را به خطر می اندازند.برای مثال گلاتامیت یکی دیگر از فرستنده های نورون است که مدار احساس لذت و سرخوشی و توان فراگیری را تحت تاثیر قرار میدهد.زمانیکه میزان مطلوب گلاتامات براثر مصرف مواد مخدر تغییر میکند،مغز تلاش میکند تا خودرا با این تغییر هماهنگ کند وبه این ترتیب است که قابلیت ادراک و تشخیص فرد مختل میشود.مصرف طولانی مدت مواددر غین حال میتواند سازگار شدن با سیستم های عادت یا حافظه غیر ارادی را نیز تحریک کند .شرطی شدن از جمله نمونه های یادگیری است که بر اثر آن عوامل و نشانه های محیطی با تجربه مصرف مواد ارتباط پیدا کرده و باعث میشود تا در صورت قرارگرفتن در معرض اینگونه علائم و نشانه ها حتی بدون دسترسی به مواد وسوسه یا ویار غیر قابل کنترلی در فرد ایجاد شود.این حالت شرطی شدن از چنان قدرتی برخورداراست که میتواند حتی سالها پس از مصرف قطع مواد مخدر بازهم در شخص ایجاد شده و وی را به مصرف مجدد مواد ترغیب کند.

اگربه مصرف موادادامه دهیدچه اختلالی درمغزشماایجادمی شود؟

همانطورکه ماصدای رادیوراوقتی که بیش ازاندازه بلنداست کم می کنیم،مغزمانیزهنگامی که بامقادیربسیارزیاددوپامین ودیگرنورون های فرستنده روبرومی شود،میزان دوپامین کمتری تولیدمی کندیابرای دریافت علائم کمتر،تعدادگیرنده هاراکاهش می دهد.به این ترتیب مقداردوپامین ایجادشده درمغزفردی که موادمصرف می کندبه گونه ای غیرعادی کاهش پیدامی کندوقابلیت آن برای احساس هرگونه سرخوشی ولذت دیگر به شدت کاهش می یابد.به همین علت است که مصرف کنندگان مواددرنهایت احساس خماری،بی رمقی وافسردگی می کنندونمی توانندازکارهائی که پیش ازاین ازانجام آنهااحساس رضایت می کردندلذت ببرند.دراین مرحله است که ناچارمی شوندتابرای تولیددوپامین کافی ورساندن آن به حدواندازه عادی وطبیعی نیزموادمصرف کنند.آنهاناگزیرمی شوندمقدارمصرف موادرادرمقایسه بامقداری که درابتدامصرف می کردندافزایش دهندتادوپامین بیشتری درمغزشان تولیدشود؛پدیده ای که ازآن به عنوان تلورانس یابالارفتن مقاومت بدن یاد می شود.

آیامواداعتیادآورباعث ناهنجاریهای روانی می شوندیابرعکس این ناراحتی های روانی هستندکه باعث اعتیادمی شود؟

مصرف موادمخدروناهنجاریهای روانی دربیشترمواقع یکدیگرراهمراهی می کنند.دربرخی ازمواردمصرف موادمخدربه ویژه درکسانی که ازآسیب پذیری خاصی رنج می برندممکن است ناراحتی های روانی راتشدیدکند.

اعتیادچگونه به افراددیگرصدمه وارد می کند؟

مصرف موادمخدرافزون برآسیب رساندن به فردمصرف کننده،برای سلامتی دیگران نیزمشکلات زیادی ایجادمیکند.دراینجابه سه موردازاین آسیب هااشاره می کنیم:  

اثرات منفی مصرف موادمخدردردوران بارداری برنوزادان وکودک این احتمال وجودداردکودکانی که درمعرض موادمخدرقرارداشته اندبرای برطرف ساختن برخی ازنارسائی های رفتاری،تمرکزویادگیری خوددرکلاس درس،به حمایت های تحصیلی وآموزشی نیازداشته باشند.بررسی های درجریان است تامعلوم شود که آیانارسائی های ناشی ازقرارگرفتن درمعرض موادمخدرتادوران نوجوانی نیزادامه می یابدودراین مرحله اززندگی نیزمشکلاتی درزمینه رشدوتکامل نوجوان ایجادمی کندیاخیرتاثیرات ناشی ازقرارگرفتن درمعرض دودی که ازمصرف موادایجادمی شود:دودموسوم به دود دست دوم ناشی ازمصرف دخانیات که به دودتنباکوی محیط گفته می شودمنشاءبسیاری ازعناصروموادی است که قرارگرفتن درمعرض آنهابرای سلامت انسان به ویژه کودکان زیانباراست.براساس گزارش سازمان پزشکی قانونی آمریکادرسال2006قرارگرفتن ناخواسته درمعرض دودناشی ازمصرف تنباکوتوسط دیگران،خطرابتلابه بیماری های قلبی وریوی رابین20تا30درصددرمقایسه باکسانی که هرگزدخانیات مصرف نکرده ودرمعرض دوددست دوم هم قرارنگرفته اندافزایش می دهد.