پارانوئید چیست ؟

اختلال شخصیت پارانوئید

 پارانوئید(paranoid)به معنی مشکوک بودن محتاط بودن و گوش به زنگ بودن نسبت به دیگران بر اساس این عقیده است که آنها قصد آسیب رساندن دارند. تفکر پارانوئید در اختلالهای روانی گوناگون وجود دارد . در اینجا به اختلال شخصیتی می پردازیم که با پارانویا مشخص می شود.

افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید شدیدا به دیگران مشکوک اند و همیشه در برابر خطر یا آسیب احتمالی حالت دفاعی دارند. نگرش آنها نسبت به دنیا بسیار کوته بینانه است زیرا همواره به دنبال آن هستند که انتظاراتشان مبنی بر اینکه دیگران از آنها سوء استفاده خواهند کرد تایید شوند و این باعث می شود که آنها حتی به دوستان و همکارانشان اعتماد نکنند . آنها حتی در صورت عدم وجود شواهد قانع کننده ممکن است همسر خود را به خیانت متهم کنند. برای مثال امکان دارد آنها باور داشته باشند که هزینه ی نامشخصی در صورتحساب تلفن دلیل بر رابطه ی نامشروع است.

آنها قادر نیستند مسئولیت اشتباهات خود را بپذیرند و در عوض سرزنش را به دیگران فرافکنی می کنند. اگر دیگران از آنها انتقاد کنند متخاصم می شوند .آنها هم چنین آمادگی دارند اظهارات بی غرضانه و رویدادهای جزئی را به عنوان چیزی که معنی پنهان یا تهدید کننده دارد سوء تعبیر کنند. ممکن است آنها به خاطر توهین واقعی یا خیالی کسی سالها کینه ی او را به دل بگیرند .

گرچه امکان دارد افراد مبتلا به این اختلال در برخی مشاغل که به گوش زنگی زیاد نیاز دارند نسبتا موفق باشند اما زندگی عاطفی آنها منزوی و مقید است. همان گونه که می توانید تصور کنید افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید روابط مشکل آفرینی دارند چون این افراد به طور غیر منطقی می ترسند دیگران به آنها آسیب برسانند. باعث می شوند دیگران از آنها فاصله بگیرند و به خصوص نسبت به افرادی که در مقام قدرت هستند حساس اند. آنچه از این شواهد بالینی حمایت میکند این است که افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوید با سبک دلبستگی بیمناک مشخص می شوند.

مقدار خاصی تفکر و رفتار پارانوئید میتواند در برخی موقعیت ها مانند شرایط سیاسی خطرناکی که افراد باید مراقب زنده ماندن خود باشند مناسب باشد. اما افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید به صورتی فکر و رفتار می کنند که به محیط شان ربطی ندارد.

آنچه برای خویشاوندان و آشنایان این افراد خیلی ناکام کننده است این واقعیت است که آنها درخواست کمک حرفه ای را رد می کنند . زیرا قبول ندارند دچار مشکل هستند . در موارد نادری که درصدد درمان بر می آیند خشکی و حالت دفاعی آنها اجازه نمی دهد تا در جهت هرگونه تغییر بادوام تلاش کنند.

دیدگاه نظریه پردازان روان پویشی و شناختی - رفتاری

نظریه پردازان روان پویشی اختلال شخصیت پارانوئید را به صورت نوعی نگریستن به دنیا توجیه میکنند که به موجب آن فرد قویا به مکانیزم دفاعی فرافکنی متکی است.بدین معنی که دیگران به گونه ای تصور می شوند که انگیزه های منفی یا زیان آور دارند.

در مقابل نظریه پردازان شناختی-رفتاری فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید را به صورت کسی در نظر می گیرند که فرضهای اشتباهی در مورد دنیا دارد و مشکلات و اشتباهات شخصی را به دیگران نسبت می دهد.

سه فرض اشتباه که افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید به آنها معتقدند:

1-آدمها بدخواه و فریبکارند

2-همه ی آنها اگر فرصت پیدا کنند به تو حمله می کنند

3-اگر گوش به زنگ باشی میتوانی در امان بمانی

مشکلی که این فرضها ایجاد میکنند این است که الزاما آنها را وادار می سازند نتیجه بگیرند که برداشتهایشان درست هستند. سومین فرض اشتباه به احساس کارایی پایین مربوط می شود که افراد پارانوئید را وادار می کند باور کنند که نمیتوانند مقاصد زیان آور دیگران را تشخیص دهند.پس بهتر است دائما مراقب باشند.

ویژگیهای تشخیصی

افراد مبتلا به این اختلال شخصیت طبق چهار مورد زیر یا بیشتر نسبت به دیگران بی اعتمادی و سوءظن فراگیر دارند و انگیزه های آنها را بدخواهانه تعبیر می کنند:

1-سوءظن ناموجه مبنی بر اینکه دیگران می خواهند آنها را استثمار کنند به آنها آسیب برسانند یا آنها را فریب دهند .

2-اشتغال ذهنی به تردیدهای ناموجه درباره ی وفادار بودن یا قابل اعتماد بودن دیگران

3-عدم تمایل به درمیان گذاشتن اسرار با دیگران از ترس اینکه آنها این اطلاعات را علیه شان مورد استفاده قرار دهند.

4-گرایش به برداشت کردن معانی تحقیرآمیز یا تهدید کننده ی پنهان از اظهارات یا رویدادهای بی زیان

5-گرایش به به دل گرفتن کینه ها

6-سوءظن های ناموجه مکرر نسبت به وفادار بودن همسر یا شریک جنسی

7-برداشت حملات شخصی که برای دیگران آشکار نیست و گرایش به پاسخ دادن با حملات متقابل خشم آلود

درمان

درمان اختلال شخصیت پارانوئید که از دیگاه شناختی-رفتاری پیروی میکند به این صورت اجرا می شود که فرضهای اشتباه درمانجو را در جوی که احساس اعتماد ایجاد کند بی اثر می کنند . درمانگر می کوشد احساس کارایی شخصی درمانجو را بالا ببرد به طوری که احساس کند می تواند بدون اینکه موضع دفاعی بگیرد یا گوش به زنگ باشد از پس موقعیت ها برآید.

از آنجایی که درمانجوی مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید با احساس بی اعتمادی به درمانگر درمان را آغاز می کند درمانگر باید تلاش خاصی به خرج دهد که به درمانجو کمک کند بفهمد درمان فرآیندی مشترک است.

مواجه کردن مستقیم در مورد درمانجوی پارانوئید معمولا نتیجه ی عکس می دهد زیرا درمانجو احتمالا آن را حمله ی دیگری تعبیر می کند.

مداخله ی مفید دیگر این است که به درمانجو کمک شود از نقطه نظر دیگری آگاهتر شود و روش جسورانه تری را در تعارض با دیگران پرورش دهد. این افزایش مهارتهای میان فردی کیفیت تعاملهای درمانجو را در خارج از جلسات درمان بهبود می بخشد و سرانجام به باطل کردن فرضهای اشتباه او کمک میکند.