صبر به چه معناست ؟

دوشنبه 94/09/09 کارگاه آموزشی با موضوع صبر به دبیری آقای ابراهیم همدانی و با حضور مهمانان محترم ، سرکار خانم حقی و آقای رضا فراهانی برگزار گردید.

در ابتدای کارگاه ، آقای همدانی به پیام شماره 13 دانشنامه جامع اعتیاد جمعیت طلوع رهایی اشاره کردند :

اگر در جریان زندگی صبرمان ضعیف باشد هر تکه چوب کوچکی ، به مانعی عظیم بر سر راهمان تبدیل خواهد شد. به معجزه صبر ایمان بیاوریم. هیچ چیز در زندگی ما در یک روز رخ نداده که در یک روز از بین برود. باید با مراقبت صحیح از کاشته های خویش ، در انتظار برداشت محصولاتمان بنشینیم. انسان ها از ابتدا ناپاک و آلوده به این دنیا قدم نگذاشته اند بلکه در طولانی مدت به خاطر رفتارهای ناصحیح گرفتار شده اند، پس برای حل این معضل تعجیل در کار را از ذهنمان پاک کرده و با صبر و استقامت گام برداشته و به سوی موفقیت حرکت کنیم.

صبر در لغت به حبس، امساک و در محدودیت قرار دادن اطلاق می­گردد؛و در اصطلاح علم اخلاق به حفظ نفس از اضطراب، اعتراض و شکایت و همچنین به آرامش و طمأنینه گفته می‌شود. صبر موارد مختلفی دارد، از جمله: صبر در خوداری از سخن گفتن را "کتمان" و صبر در اجتناب از خوردن و آشامیدن را "صوم (روزه)" گویند.صبر یعنی مقاومت در برابر سختی ها و بدست گرفتن تاب و قرار خود. صبر، نیرویی است فعال که انسان را در برابر آن چه ناخوشایند اوست، توانمند می سازد. هر مشکل و مصیبتی در زندگی، به تناسب ناخوشایندی اش، روان انسان را در تنگنا قرار می دهد و موجب بروز فشار روانی می گردد. در برابر این گونه پدیده ها، اگر فرد، توانمند و مقاوم نباشد، اختیار و تعادل خویش را از دست می دهد و به رفتارهایی فکر می کند و دست می زند که نه تنها به حل مشکل خود کمک نمی کند، بلکه مسئله ای بر مسائل او می افزاید.
کسانی که توان تحمل سختی ها را دارند، بر خود مسلط هستند و از تعادل، خارج نمی شوند. این گونه افراد در بروز یک مشکل به خوبی می اندیشند، و به موقع و به اندازه اقدام می کنند و از تحرکات زیان آور و گوشه گیری های مُضر پرهیز می کنند.
بنابراین، نه صبر به معنای سکون و سکوت است و نه هر سکوتی در مشکلات نشانه ی صبر و صلابت.در واقع صبر به معنای تحمل نیست بلکه ایستادگی است در برابر مشکلات و حرکت به سمت حل آن مشکل.صبر یعنی حرکت به همراه توکل و نه به معنای توقف.

انواع صبر

1 - صبر بر طاعت : ایستادگی در برابر مشکلاتی که در راه انجام فرامین خداوند به وجود می آید.

2 - صبر بر مصیبت : ایستادگی و شکیبایی در برابر مشکلات زندگی مانند مرگ عزیزان

3 - صبر بر معصیت : پیچیده ترین و سخت ترین نوع صبر است. ایستادگی در برابر هوای نفسانی و شیطانی.

برای اینکه در فراز و نشیب زندگی دارای آرامش همراه با تلاش باشیم و درون مان دائماً آماج طوفان ها نگردد و بتوانیم در مسیر صبر را سرلوحه کارمان قرار دهیم ، امور زیر بسیار لازم و توجه به آنان ضروری است:

1 - واقع گرایی: یکی از عوامل مهم در افزایش توان بردباری و یکی از مهارتهای لازم برای مقابله با فشارهای روانی، شناخت واقعیت های موجود درباره ی سختی های زندگی در دنیا است. از این رو باید بپذیریم که دنیا محل مشکلات و حوادث است. این پذیرش و این دید به دنیا انتظارات ما را تنظیم می کند. چرا که اگر دنیا را محلی برای رسیدن به خواسته هایمان بپنداریم، در صورت نرسیدن به آن کنترل خود را از دست می دهیم و به عصبانیت و خشم خود را پیوند می زنیم.
بنابراین در ابتدا لازم است که شکل واقعی دنیا را بپذیریم. یکی از کلیدهای اصلی رضایت از زندگی و توان افزائی و صبر در این نگرش نهفته است. بنابراین توجه به این که دنیا خواستگاه مشکلات است، انسان را از جهت روانی آماده و صبر را در آدمی نهادینه می سازد.

2 - توجه به پایان پذیری و محدود بودن دنیا توان انسان را در مشکلات افزایش می دهد. چرا که این نگرش عاملی می شود تا مشکلات را همیشگی نپندارد، و این باور فرد را با انگیزه می سازد که با صبر و امید در زندگی حرکت کند. سختی های دنیا اگر چه محدود هستند، اما در ضمن همیشگی و در طول حیات در دنیا نیز نیستند.توجه به این واقعیت که با هر سختی آسانی است، با هر فرازی، نشیبی وجود دارد، عاملی است که نور امید، توان صبر و تلاش برای حرکت را در زندگی و مشکلات در وجود انسان روشن کرده و روشن نگاه می دارد. بنابراین یکی از عوامل دیگر که از واقعیات دنیا است، پایان پذیری بودن مشکلات آن است. توجه به این واقعیت برای افزایش توان بسیار موثر است، و خوش بینی راه نسبت به آینده در دل انسان ایجاد می کند و با این خوش بینی فرد اقدام به اعمال و رفتار مناسب می نماید و چنین شخصی هرگز دچار افسردگی نخواهد شد.

3 - پذیرش موقعیت: آیا تا به حال افرادی که در مشکلات بی تابی کرده و سخن به شکایت بر می گشایند را دیده اید؟ آیا با این روش مشکلات آنها حل می شود و یا گره ای بر کار خود می اندازند؟ به راستی در این موقع چه باید کرد؟
یکی از مواردی که در مشکلات باید مورد توجه قرار داد، پذیرش موقعیت است، که خود این عاملی می شود که فرد توانش را افزایش دهد و به جای بی تابی کردن، توان تاب آوردن در مشکلات در او ایجاد شود و با فکر و اندیشه، مشورت و مشاوره، توکل و توسل راهی برای عبور از این مانع ایجاد شده بیابد.
از طرف برخورد حذفی با مشکل نباید به کار گرفت چرا که نتیجه ی معکوس خواهد داد؛ اما مدیریت کردن موقعیت های ناخوشایند، می تواند به کاهش تنیدگی و گذر سالم از دوران ناخوشایند، کمک کند. چرا که بسیاری از مسائل پیش آمده در زندگی نیاز به زمان دارد، تا از مسیر از زندگی ما کنار روند و حذف کردن آن قبل از زمان رسیده کاری بیهوده و مشکل آفرین خواهد بود.

4 - تفسیر : هر موقعیت ناخوشایندی، توسط انسان، ارزیابی می گردد. این ارزیابی ها تأثیر مستقیمی برفشار روانی حاصل از موقعیت دارد. اگر موقعیت ناخوشایند را مثبت بنگریم و یا دارای بار مثبت بدانیم، قابل تحمل خواهد بود. اما اگر آن را منفی ارزیابی کنیم، از کنترل ما خارج و غیر تحمل می گردد. در حقیقت، ما آن گونه که حوادث را تفسیر می کنیم، به آن واکنش نشان می دهیم. به بیان دیگر، حوادث، تعیین کننده نیستند؛ بلکه تفسیر ما از موقعیت ناخوشایند است که در کاهش یا افزایش تنیدگی و فشار روانی، تعیین کننده است. بنابراین، ما به وسیله ی تفسیرهایمان می توانیم موقعیت های ناخوشایند را کنترل و مدیریت کنیم، و توان خود را بالاببریم.

5 - کاهش دل دادگی: فقدان و از دست دادن دل داشته ها از حوادث تلخی است که موجب تنیدگی می گردد. انسان به آن چه دارد، هم احساس تعلق پیدا می کند و هم نسبت به آنها دلبسته می شود. از این رو است که اگر مالی و چیزی را که نسبت به آن احساس تعلق و مالکیت داریم را از دست دهیم، بی تابی نموده و زبان شکایت باز می کنیم.

6 - کنترل اِسنادی: اِسناد یعنی تعیین این که منشأ امور، چه کسی است و چه کسی آن را هدایت و برنامه ریزی کارها را در دست دارد. برای انسان، خیلی مهم است که بداند آن چه را می بیند، از چه منبعی صادر شده و به چه کسی منسوب است. این که چه کسی مورد منشأ کارها است، نقش زیادی در کاهش یا افزایش فشارهای روانی دارد. برای انسان، خیلی مهم نیست که چه اتفاق افتاده؛ مهم تر از آن، این است که بداند چه کسی این کار را انجام داده است. اگر سختی ها را تصادفی بدانیم، آنها ما را نگران می سازد و رهزن صبر و بردباری ما می شود.