اعتیاد یــک «بیمارى اجتماعی» است که عوارض جسمى و روانى دارد و تا زمانى که بـه علل گرایش «بیمار» توجه نشود، درمان جسمى و روانى فقط براى مدتى نتیجه بخش خواهد بود و فـــرد مـــعتاد دوباره گرفتار « مواد اعتیاد آور» می گردد.اعتیاد به موادمخدر یکى از مهمترین مشکلات اجتماعی، اقتصادى و بهداشتى است که عوارض ناشى از آن تهدیدى جدى براى جامعه بشرى محسوب شده و موجب رکود اجتماعى در زمینه هاى مختلف مى‌گـــــردد. در واقع اعتیاد عملی است که فرد از روی نا آگاهی و تکرار انجام داده و جدایی از آن عمل برایش سخت و دشوار می شود .
بطور کلی وطبق طبقه بندی سازمان جهانی بهداشت مواد اعتیاد آور بصورت زیر طبقه بندی می گردد.
مواد مخدر اعتیاد آور
کانابیس ها (Canabis)- حشیش و ترکیبات مشابه
محرک ها (Stimulants)
توهم زاها (Hallucinogenes)
فن سیکلیدین و کتامین
داروهای خواب آور _ تسکین بخش
مواد استنشاقی(Inhulants)
اپییوئید ها (Opioid)
الکل _ اتانل
۱_ کانابیس ها (Canabis)- حشیش و ترکیبات مشابه
این گروه از مواد به نام های ماری جوانا، علف ، گرس ، بنگ ، و غیره وجود دارد
در این دسته ماری جوانا یک توهم زا سبک محسوب می شود .
۲_ محرک ها (Stimulants)
مواد محرک که موجب وابستگی شدید می شوند : کوکائین ، آمفتامین ، متیلن دی اکسی آمفتامین و مت آمفتامین ( شیشه ) ریتالین ، فرم تدخینی کوکائین ( کراک )
توضیح : هرچند در دسته بندی فوق کراک در گروه محرک ها قرار گرفته اما کراک موجود در بازار مصرفی ایران به علت داشتن ترکیب های اپیوئیدی صناعی نوعی مخدر اپیوئیدی محرک محسوب می شود
از مواد محرک با وابستگی کم نیز می توان از کافئین ، نیکوتین ، افدرین ، سودوافدرین، تئوفلین ، فن فلورامین
۳_ توهم زاها (Hallucinogenes)
عبارتند از لیزرژیک اسید دی اتیل آمید (Lsd) قارچ های جادوئی (Magic musharoom)
دی متیل تریپتامین ، مسکالین، متیل دی اکسی آمفتامین((MDA
متیل دی اکسی مت آمفتامین ) MDMA یا Extasy یا X ( که با توجه به ترکیب و عوارض Mda,Mdma جز توهم زاهای محرک محسوب می شوند .
۴_ فن سیکلیدین و کتامین
یک گروه متنوع و غیر متجانس هستند که برخی اثرات توهم زاها را داشته اما اثرات مجزای دیگری هم تولید میکنند
۵_ داروهای خواب آور _ تسکین بخش
این داروها معمولا برای کاهش اضطراب و درمان بی خوابی به کار می روند بنزودیازپام ها شامل دیازپام ، کلرودیازپوکساید ، لورازپام ، فلورازپام ، و… هستند
گروه دوم این دسته داروهای Sedative Hypnotics شامل بار بیتورات ها مانند فنوباربیتال ، سکو باربیتال ، آموباربیتال هستند
۶_ مواد استنشاقی(Inhulants)
انواع بسیار متنوعی از این مواد وجود دارد مانند : بنزین ، اتر ، تینر ، انواع اسپری ، برخی مواد پاک کننده ، برخی محلول ها ، برخی رنگ ها ، و…
۷_ اپییوئید ها (Opioid)
این گروه از نظر طبیعی یا صانعی بودن به دوگروه تقسیم می شوند :
طبیعی : تریاک ،شیره ، پاراگوریک
صناعی : مورفین ، و اپییوئیدهای مشابه آن ( متادون، Laam پروپوکسی فن ، Daroon )،
مپردین و اپیوئیدهای مشابه آن ( پتیدین ، آنیلیریدین ، دیفنوکسیلات ، لوپرامید ، آلفاپرودین
و دیگر اپیوئیدها نظیر پنتازسین ، بوپره نورفین ، ( تمجیزک و نام های مشابه تجاری مشابه ) بوترفانل، نالوکسان ، نالترکسون ،…
نوع دیگر طبقه بندی مواد اپیوئیدی بر حسب آگونیست خالص یا آگونیست نسبی یا آنتاگونیست بودن آنهاست :
اپیوئیدهای آگونیست خالص : مورفین ، متادون ، اکسی کدون، مپریدین ، پروپوکسی فن ، هروئین ، تریاک ، شیره ، هیدرومورفین ، و کدئین
اپیوئید های آگونیست نسبی : پنتازوسین ، نالبوفین ، بوپره نورفین ، بوتور فانول
آنتاگونیست های اپیوئیدی : نالوکسان و نالترکسون
۸_ الکل _ اتانل
۹- توتون و قهوه
